Η Ελληνική Κυβέρνηση και η Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής υπέγραψαν στις 17 Ιουλίου 2011 Μνημόνιο Συνεργασίας για την επιβολή περιορισμών εισαγωγής στις Η.Π.Α. πολιτιστικών αγαθών ελληνικής προέλευσης, που χρονολογούνται από την Ανώτερη Παλαιολιθική εποχή (20.000 π.Χ. περίπου) έως και το τέλος της Βυζαντινής περιόδου (15ος αι. μ.Χ.).

Το Μνημόνιο Συνεργασίας υπέγραψαν την Κυριακή το απόγευμα στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών κ. Σταύρος Λαμπρινίδης με την Αμερικανίδα ομόλογό του κ. Χίλαρι Κλίντον. Η κ. Κλίντον έφθασε στο Μουσείο της Ακρόπολης στις 5.30 το απόγευμα, όπου ξεναγήθηκε στις αίθουσες του Μουσείου από τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Παύλο Γερουλάνο και τον Διευθυντή του Μουσείου κ. Δημήτρη Παντερμαλή.

Μετά το τέλος της λιτής τελετής υπογραφής του Μνημονίου Συνεργασίας ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, κ. Γερουλάνος, δήλωσε: «Είναι μια εξαιρετικά σημαντική Συμφωνία αυτή που υπεγράφη σήμερα ανάμεσα στους δύο υπουργούς εξωτερικών. Είναι μια Συμφωνία η οποία βάζει και την Αμερική μέσα στον αγώνα που γίνεται κατά της αρχαιοκαπηλίας. Η Αμερική έχει υπογράψει ήδη αντίστοιχα μνημόνια με άλλες 14 χώρες, η Ελλάδα είναι η 15η και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί η αμερικανική αγορά είναι πάρα πολύ μεγάλη σε θέματα που αφορούν την αρχαιοκαπηλία. Πιστεύω ότι αυτή η Συμφωνία θα μας δώσει τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τον αγώνα που κάνουμε κατά της μετακίνησης και διαπραγμάτευσης ειδών αρχαιοκαπηλίας.»

Το Μνημόνιο Συνεργασίας είναι η ευτυχής κατάληξη του επίσημου αιτήματος που υπέβαλε το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού προς το Υπουργείο Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δια του ελληνικού ΥΠΕΞ, όπως προβλέπει ο Νόμος. Είναι ο καρπός μακροχρόνιας προετοιμασίας και επίπονων προσπαθειών ανώτερων και ανώτατων στελεχών του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και της Πολιτικής Ηγεσίας του, οι οποίες ξεκίνησαν το 2002 με την συγκρότηση ειδικής επιστημονικής επιτροπής για την προετοιμασία του φακέλου. Οι διαδικασίες μπήκαν στην τελική ευθεία τον τελευταίο χρόνο, οπότε ομάδα Ελλήνων εμπειρογνωμόνων εκλήθη από ειδική επιτροπή του αμερικανικού ΥΠΕΞ στην Ουάσιγκτον για την υποστήριξη του ελληνικού αιτήματος. Για να αποσταλεί το επίσημο αίτημα, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού κατήρτισε φάκελο που τεκμηριώνει ότι η πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας κινδυνεύει από διαρπαγές και αρχαιοκαπηλικές δραστηριότητες, παρά την πρόληψη που εφαρμόζουμε και τα ισχυρά μέσα που διαθέτουμε σε νομοθετικό και διοικητικό επίπεδο και παρά την στενή συνεργασία με άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες, όπως τις διωκτικές και τελωνειακές αρχές.

Η συμφωνία αυτή θα ενισχύσει την συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών για την μείωση της παράνομης διακίνησης ελληνικών αρχαιοτήτων και θα παρέχει την δυνατότητα επιστροφής στην χώρα μας αυτών που έχουν παράνομα διακινηθεί και εξαχθεί από την ελληνική επικράτεια.

Η Συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ άμεσα και αφού προηγουμένως η μία χώρα ενημερωθεί από την άλλη με ρηματική διακοίνωση ότι έχουν ολοκληρωθεί όλες οι προβλεπόμενες μετά την υπογραφή διαδικαστικές λεπτομέρειες.

Το Μνημόνιο Συνεργασίας υπογράφηκε κατ’ εφαρμογή του άρθρου 9 της Σύμβασης της ΟΥΝΕΣΚΟ του 1970 για τα Ληπτέα Μέτρα για την Απαγόρευση και Παρεμπόδιση της Παράνομης Εισαγωγής, Εξαγωγής και Μεταβίβασης της Κυριότητας Πολιτιστικών Αγαθών στην οποία και οι δύο χώρες είναι Συμβαλλόμενα Μέρη.