Κυρίες και κύριοι,

Με μεγάλη μου χαρά σας καλωσορίζω στη φετινή απονομή των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας.

Ενός θεσμού που κλείνει φέτος πενήντα δύο χρόνια ζωής.

Ενός θεσμού που καλείται, όπως όλοι μας, να επαναπροσδιορίσει την παρουσία του στην κοινωνία στη δίνη μιας βαθιάς οικονομικής κρίσης.

Είχα πρόσφατα την ευκαιρία, στα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, να μιλήσω για την αναγκαιότητα χάραξης μίας εθνικής πολιτικής για το βιβλίο.

Μίας πολιτικής για το βιβλίο που θα χαρακτηρίζεται από ρεαλισμό και συνέπεια και η οποία θα υπηρετήσει τους εξής στόχους:

Πρώτον, θα ενθαρρύνει τους νέους δημιουργούς, διότι η παγκόσμια θέση ενός πολιτισμού δεν κρίνεται μόνο από αυτό που τον έκανε κλασικό αλλά από αυτούς που τον κάνουν επίκαιρο.

Δεύτερον, θα θέτει τις νέες τεχνολογίες στην υπηρεσία του. Η τεχνολογία είναι συνώνυμο της πρόσβασης και η πρόσβαση είναι η προϋπόθεση της παρέμβασης. Εάν θέλουμε να έχουμε παρεμβατική δύναμη στη διεθνή λογοτεχνία και την τέχνη πρέπει να θέσουμε την τεχνολογία στην υπηρεσία μας.

Τρίτον, θα ενισχύει την εξωστρέφεια του ελληνικού βιβλίου. Η παρεμβατική μας ικανότητα στον παγκόσμιο πολιτισμικό διάλογο δεν είναι, δεν ήταν και δεν θα είναι ποτέ πια μόνο εθνική υπόθεση. Ο Ελληνικός πολιτισμός καλείται πλέον να παίξει ένα δυναμικό παγκόσμιο ρόλο λόγω των αξιών και των αρχών που πρεσβεύει. Ο ανθρωποκεντρισμός, η ελευθερία και η δημοκρατία που διαχρονικά εκπροσωπεί είναι οι μόνες αξίες που έχουν τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσουν τις παγκόσμιες προτεραιότητες.

και πάνω απ’ όλα, θα προωθεί ενεργά την αναγνωσιμότητα, διότι ο ερεθισμός της σκέψης είναι το μόνο αντίδοτο στο μούδιασμα της κοινωνικής παραίτησης.

Ήδη, σε στενή συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, δρομολογούμε τις δράσεις που θα εξειδικεύσουν και θα υλοποιήσουν τις αρχές αυτές.

Πρώτα απ’ όλα φροντίσαμε να «ξεπαγώσουμε», μετά από επτά ολόκληρα χρόνια, το πρόγραμμα επιδότησης μεταφράσεων ελληνικών βιβλίων που είχε διακοπεί. Στην αρμόδια Διεύθυνση έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 50 αιτήματα και ευελπιστούμε ότι o αριθμός τους θα μεγαλώσει ακόμα περισσότερο.

Παράλληλα, χρηματοδοτούμε τη δημιουργία κοινής ιστοσελίδας για το βιβλίο μεταξύ των χωρών της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Με μία διπλή ελπίδα: αφενός, να θέσουμε στη διάθεση των επαγγελματιών του χώρου ένα πολύτιμο εργαλείο. Αφετέρου, να θέσουμε τις βάσεις για την απαρχή ενός συνεχούς πολιτιστικού διαλόγου μεταξύ των χωρών της ΝΑ Ευρώπης.

Ταυτόχρονα, προβαίνουμε σε επανασχεδιασμό της εκπροσώπησής μας στις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου του εξωτερικού μέσα από την ανάπτυξη συνεργιών με άλλους εποπτευόμενους φορείς του Υπουργείου μας, όπως ο ΕΟΤ και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, ώστε η εκεί παρουσία μας να είναι στοχευμένη και πιο αποτελεσματική.

Προχωρούμε επίσης στον αναγκαίο εκσυγχρονισμό του θεσμού των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων.

Πρώτον, με τη θέσπιση νέων βραβείων, που θα ενισχύσουν και θα αναδείξουν νέες, παραγωγικές δυνάμεις του ελληνικού βιβλίου.

Το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα, που μπορεί να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής της δυναμικής κάθε νέου δημιουργού.

Το Βραβείο Εφηβικού/Νεανικού βιβλίου, που έρχεται να καλύψει ένα υπάρχον κενό, δίνοντας έμφαση στην ευαίσθητη αυτή περίοδο της ζωής κάθε ανθρώπου.

Το Βραβείο Μετάφρασης έργου της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, που υπογραμμίζει τον ιδιαίτερο πλούτο της αρχαίας μας γραμματείας και ενθαρρύνει τη στροφή προς λιγότερο μεταφρασμένα έργα.

Και, τέλος, ένα Ειδικό θεματικό βραβείο, που θα απονέμεται σε βιβλίο το οποίο προάγει τον διάλογο για ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα. Το Βραβείο αυτό θα μπορεί να απονέμεται τόσο σε έλληνες δημιουργούς όσο και σε δημιουργούς που δεν έχουν την ελληνική υπηκοότητα αλλά ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα.

Προχωρούμε επίσης στη θέσπιση διαδικασιών που αφενός θα διευκολύνουν το επίπονο έργο των Επιτροπών, κι αφετέρου θα εξυπηρετούν την ανάγκη του πολίτη να έχει πρόσβαση σε κάθε φάση της διαδικασίας βράβευσης. Να γνωρίζει τα κριτήρια και το σκεπτικό.

Παράλληλα, δίνουμε για πρώτη φορά στις Επιτροπές τη δυνατότητα να λαμβάνουν υπόψη τους και να βραβεύουν και βιβλία που δεν συμπεριλαμβάνονται στους καταλόγους της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Άφησα για το τέλος κάτι σημαντικό. Φέτος, για πρώτη φορά, βάζουμε στόχο μέρος από τα αντίτυπα βραβευμένων έργων που αγοράζει το Υπουργείο μας να μην πηγαίνουν μόνο σε οργανωμένες βιβλιοθήκες πολιτιστικών φορέων εντός και εκτός της χώρας. Αλλά και σε μέρη όπου μέχρι σήμερα το βιβλίο ήταν είδος εν ανεπαρκεία, όπως είναι οι φυλακές και τα καταστήματα κράτησης νέων.

Φίλες και φίλοι,

Ήμουν και παραμένω αισιόδοξος για την κοινωνία μας αλλά και για την ελληνική λογοτεχνία. Πιστεύω ειλικρινά ότι η ιστορία δεν θα κρίνει την περίοδο που διανύουμε ως μια απλή οικονομική κρίση αλλά ως μια απίστευτα γόνιμη περίοδο που εγκυμονεί βαθιές και ουσιαστικές αλλαγές. Περίοδο επανεξέτασης και επαναπροσδιορισμού των αξιών και των επιλογών μας. Επανεκτίμηση του μέτρου των πραγματικών μας δυνατοτήτων. Περίοδο όπου τα μεγάλα οράματα έχουν θέση στο παρόν και, κυρίως, στο μέλλον μας.

Αν μετά τον εμφύλιο αυτός o θεσμός είχε την σοφία να αναγνωρίσει το έργο του Γιάννη Ρίτσου τότε η πρόκληση της λογοτεχνίας και της κριτικής σήμερα είναι και πάλι να αμφισβητήσει κάθε τι που μέχρι χθες θεωρούσαμε δεδομένο. Και να επανατοποθετήσει τις αξίες μας εκεί που ορίζει το μεγαλείο του πολιτισμού μας και όχι η ελαφρότητα του καταναλωτισμού μας.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η απονομή ενός βραβείου παίρνει νέες, ανεκτίμητες διαστάσεις.

Σας ευχαριστώ.